Gelderse Landdag 2022

De Gelderse Landdag is dé ontmoetingsdag voor iedereen in Gelderland die zich bezighoudt met de Gelderse historie.

Datum afgerond16-11-2022
ThemaArcheologie, Collecties
Digitalisering, Geschiedenis, Participatie, Verhaal van Gelderland
DoelgroepBeleidsmakers, Bestuursleden
Collectiebeheerders, Erfgoedprofessionals, Erfgoedvrijwilligers, Gemeenten, Historici, Historische Verenigingen
ProductEvenement
terug naar overzicht

Een historische blik op het Gelderse landschap

De Gelderse Landdag is dé ontmoetingsdag voor iedereen in Gelderland die zich bezighoudt met de Gelderse historie. Door middel van grote en kleine lezingen, workshops en ronde tafeldiscussies diepten we op 16 november 2022 met u één aspect van het Verhaal van Gelderland uit, namelijk alles wat te maken heeft met de grond onder onze voeten. We bekeken het thema landschap met een historische blik, en verbonden het verleden aan de actualiteit en de toekomst.

Informatie over de deelsessies

Voor het keuzeprogramma konden deelnemers kiezen uit verschillende deelsessies. Het keuzeprogramma bestond uit drie ronden. De deelsessies van de Gelderse Landdag 2022 vindt u hieronder:

Transities op de Veluwe: een panelgesprek

Deze ronde tafel gaat in op de uitwerkingen van de vele transities in het Veluwse verleden en de kansen die deze boden voor bewoners en gebruikers. Vraag is welke patronen uit het verleden helpen het huidige transitietraject en het Veluwse erfgoed voor de toekomst bestendig te maken. Tafelheer René Arendsen, in gesprek met Rudolf Bosch, Henri Slijkhuis, Michiel Hegener en Henk Baas.

Deze sessie wordt aangeboden in deelsessie 1.

Erfgoed Gezocht

De afgelopen jaren is de hoogte van Nederland gedetailleerd in kaart gebracht met de zogenaamde Lidar techniek, waarmee de ondergrond zichtbaar wordt zonder dat bomen en struiken het zicht belemmeren. Dit levert een grote hoeveelheid nieuwe archeologische vondsten op zoals o.a. grafheuvels. Omdat het traceren en evalueren van deze nieuwe resten een te grote klus is voor archeologen alleen, werd aan eenieder die geïnteresseerd is gevraagd om digitaal mee te speuren naar nieuwe grafheuvels, houtskoolmeilers en celtic fields. Eva Kaptijn vertelt over dit succesvolle project waarmee sinds 2019 de Gelderse bodem is doorzocht.

Deze sessie wordt aangeboden in deelsessie 1.

Demografie van Gelderland

De Gelderse geschiedenis is grotendeels een geschiedenis over mensen. Maar hoeveel mensen woonden er in Gelderland in de negentiende eeuw? Of in de Romeinse tijd? Waarom is dat überhaupt belangrijk om te weten? En hoe kom je daar achter als er geen of weinig geschreven bronnen zijn? Historica Rozemarijn Moes werkte als junior onderzoeker bij het project Verhaal van Gelderland, waarvoor zij een reconstructie maakte van de Gelderse bevolking van prehistorie tot heden. Tijdens de workshop denkt Rozemarijn met u na over waarom het zo belangrijk is te weten waar mensen woonden en hoeveel mensen hier woonden. En we bespreken hoe de bevolking Gelderland gevormd heeft (en andersom) en natuurlijk over hoe je daar onderzoek naar doet.

Deze sessie wordt aangeboden in deelsessie 1.

Ruilverkaveling in de Achterhoek en het Rivierengebied: een panelgesprek

Een gesprek over de doorwerkingen van de ruilverkavelingen op het huidige transitievraagstuk. Centraal staat de vraag hoe beleidsmakers, boeren en stakeholders de kansen, verbeteringen en mislukkingen in dit proces kunnen verdisconteren in een nieuw transitiebeleid dat ook het typische en historisch gegroeide Gelderse landschap duurzaam benut. Tafelheer René Arendsen in gesprek met Simon van den Bergh, Hein Pieper, André Kaminski, Paul Brusse, Anton Stapelkamp en Peter Deurloo.

Deze sessie wordt aangeboden in deelsessie 2.

Verhaal van Gelderland: Overstromingsrampen

In de loop der eeuwen heeft het Gelderse land te maken gekregen met talrijke overstromingen, vaak met grote gevolgen voor het landschap en het leven in het gebied. Twee auteurs van het Verhaal van Gelderland nemen ons mee in een thematische hink-stap-sprong door de boeken. Nico Willemse vertelt over het effect van overstromingen op de vorming van het Gelderse landschap. Toon Bosch gaat in op de gevolgen van overstromingen in achttiende eeuw.

Deze sessie wordt aangeboden in deelsessie 2.

Gelderse Landschapsschilders

Het Gelderse landschap inspireert kunstenaars al eeuwen, van de Gebroeders van Lymborch tot Willem den Ouden. Jochem van Eijsden neemt u mee op reis door de tijd en de provincie en laat u door de ogen van deze schilders naar het landschap kijken. U komt te weten of de landschappen waarheidsgetrouw zijn weergegeven of dat ze slechts een voedingsbodem voor de fantasie waren. U ontdekt de schilderachtige hotspots van Gelderland en ontmoet zowel de schilders die verknocht waren aan het Gelderse, als degene voor wie Gelderland slechts een tussenstation was. 

Deze sessie wordt aangeboden in deelsessie 2.

Achterhoek 1572

Dit jaar herdenken we dat Nederland als land 450 jaar bestaat. In het jaar 1572 werd er in de Achterhoek en Liemers werd in dit jaar bijzonder veel gevochten. Vrijheid ontstaat immers niet zomaar, en een groot deel van die strijd, die voor landelijke vrijheid heeft gezorgd, werd gestreden in de grensregio.  De grond onder onze voeten is erg belangrijk als het gaat om de reden waarom die strijd in de Achterhoek en Liemers zo veel werd gestreden. Op deze grond stonden verschillende belangrijke kastelen en de rivieren waren hier smal waardoor dit als de beste plek werd gezien om de rivieren over te steken en in handen te krijgen. De geografische ligging, vlakbij de grens met het gebied van Kleef waar veel gevluchte Geuzen zaten, maakte de regio ook een belangrijke plaats om een inval te doen. De grond onder onze voeten bestond in de Achterhoek en Liemers vooral uit gebieden met veengebieden, moerassen en bos, waardoor de strijd tussen de Spanjaarden en de Geuzen uitliep op een oorlog die veel weg had van een guerrillaoorlog. Een oorlog waar vooral de gewone man de dupe van was.

De grond onder onze voeten is in de loop der tijd veranderd. Om onderzoek te kunnen doen naar deze periode is het erg belangrijk om de verandering van deze grond in te zien. Niet alleen de bossen, veengebieden en moerassen die er voorheen waren zijn belangrijk hierbij, het verschil in geografische afbakening van bestuurlijke eenheden is daarbij van belang. De regio bestond uit bannerijen, graafschappen en heerlijkheden waardoor het niet mogelijk is om onderzoek te doen per huidige gemeente, of onderzoek te doen in slechts één archief.

Het onderzoek van Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers naar het jaar 1572 heeft geresulteerd in een publicatie met een tijdlijn, een reeks educatieve filmpjes én een gebruiksvoorwerp! Tijdens de presentatie zal er niet alleen verteld worden over de grond onder onze voeten, en de gebeurtenissen op deze grond in het jaar 1572, er zal ook worden ingegaan op de totstandkoming van het gebruiksvoorwerp door middel van het inzetten van data. Het bedrijf Superpositon, een innovatieve designstudio voor interactieve ervaringen visualiseert het overtelde verhaal met door middel van ‘art, technology, code and desgin’.

Deze sessie wordt aangeboden in deelsessie 2.

Verhaal van Gelderland: Verder vertellen

Ben Bregman en Henriette Kosse (Erfgoed Gelderland) gaan in café-setting in gesprek hoe je het Verhaal van Gelderland verder vertelt. Als Erfgoed Gelderland, als museum en als historische vereniging. Kom meer te weten over hoe je mee kunt doen met de Verhaal van Gelderland-matrix, Verhaal van Gelderland Geschiedeniscafés en het Verhaal van Gelderland Festival.

Deze sessie wordt aangeboden in deelsessie 2.

Landschapstransities bij Kastelen en Domeinen: een panelgesprek

Tijdens deze ronde tafel wordt gediscussieerd over de vraag hoe ervaringen van eerdere generaties boeren, beheerders en overheden kunnen helpen het landgoed in stand te houden en de transitie naar een natuur inclusieve aanpak te realiseren. Tafelheer René Arendsen in gesprek met Piet van Cruyningen, Theo Meeuwissen, Age Fennema en Elyze Storms.

Deze sessie wordt aangeboden in deelsessie 3.

Schuldig Landschap

De Tweede Wereldoorlog heeft in Gelderland veel sporen achtergelaten. Sporen van strijd, maar ook van vervolging, collaboratie of terreur. Soms zijn deze zichtbaar, denk bijvoorbeeld aan de muur van Mussert, maar veel vaker ook niet. Er zijn gebouwen en plekken die herinneren aan een verleden dat we ons meestal liever niet willen herinneren. Tijdens deze lezing neemt historica Machlien Vlasblom ons in vogelvlucht mee langs de beladen Gelderse oorlogslocaties en wisselen we met elkaar van gedachten over de omgang met dit erfgoed.

Deze sessie wordt aangeboden in deelsessie ronde 3.

Verhaal van Gelderland: Heilige plekken

Al sinds de prehistorie hebben mensen aan sommige plekken in het Gelderse landschap een speciale, bovennatuurlijke betekenis toegekend. Vaak bleven die locaties eeuwenlang in gebruik als heilige plek, al veranderde meestal wel de concrete invulling van de rituelen. Twee auteurs van het Verhaal van Gelderland nemen ons mee in een thematische hink-stap-sprong door de boeken. Paul van der Heijden vertelt over de tempels in de Romeinse tijd en over de goden die er vereerd werden. Maarten Gubbels gaat in op de zeventiende eeuw toen er een strijd losbarstte om het gebruik van kerkgebouwen en andere religieuze plekken.

Deze sessie wordt aangeboden in deelsessie 3.

Schatten uit het landschap in 3D

Afgelopen jaren zijn meer dan 70 3D-replica’s van bijzondere Gelderse collectiestukken gemaakt. Deze gedigitaliseerde voorwerpen uit het Gelderse landschap zijn geschikt voor uiteenlopende nieuwe publiekstoepassingen die ons op een andere manier naar het verleden laten kijken.  Erik van Vliet laat u hier een aantal voorbeelden van zien. 

Deze sessie wordt aangeboden in deelsessie 3.

Verhaal van Gelderland boekpublicatie

Tijdens de Gelderse Landdag was er ook uitgebreid aandacht voor de boekenreeks Verhaal van Gelderland die op 10 november verscheen. Ruim dertig auteurs en redactieleden werkten de afgelopen drie jaar aan de vier boeken, die samen een compleet en prachtig geïllustreerd overzicht vormen van de rijke geschiedenis van Gelderland. Op 16 november presenteert hoofdredacteur Dolly Verhoeven dit vierdelige werk. Daarnaast geven vier auteurs lezingen over overstromingsrampen en heilige plekken.

De Gelderse Landdag wordt georganiseerd door Erfgoed Gelderland in samenwerking met de Radboud Universiteit. De volgende Gelderse Landdag staat gepland voor 2024.